Narsistler çok çekici ve etkileyici olabilirler. Aslında bizi çeken, olağanüstü hoş ve özverili bir imaj yaratma konusunda çok başarılı olmalarıdır. Güvenli görünümleri ve ulvi hayallerine doğru çekiliriz – ve özsaygımız ne kadar kırılgansa, o kadar daha çok çekici gelirler. Daha önemli ve daha canlı hissetmeye olan özlemimiz, ağlarına takılmayı kolaylaştırır. Ancak bu sadece bedeli yüksek bir yanılgıdır.
Narsist bir kişiyle başa çıkmak, sadece stratejik değil aynı zamanda sabır gerektiren bir süreçtir. Aşağıda, narsist biriyle etkili bir şekilde başa çıkabilmeniz için daha detaylı açıklamalar ve pratik uygulamalar sunuyorum:
1. Gerçekçi Beklentiler Belirleyin
Narsist Kişiliği Anlamak:
•Narsistler, genellikle empati yoksunluğu, övgüye bağımlılık ve kendilerini sürekli haklı görme eğilimindedir.
•Kişinin size beklediğiniz empatiyi veya anlayışı göstermeyeceğini bilmek, hayal kırıklıklarını azaltır.
Uygulamalar:
•Kendinize hatırlatın: “Onun davranışları benim değerimle ilgili değil.”
•Kişinin davranışlarının sizin üzerinizde bir sorumluluk olmadığını sık sık kendinize tekrarlayın.
•Örneğin, bir narsist sizi eleştirdiğinde, buna savunmacı bir şekilde değil, tarafsız bir şekilde yaklaşın: “Bu senin görüşün.”
2. Sınır Koymayı Öğrenin
Neden Önemlidir?
•Narsist bireyler, genellikle başkalarının sınırlarını tanımaz ve manipülasyon yoluyla kendi isteklerini kabul ettirmeye çalışır.
Nasıl Yapılır?
- Net ve kararlı olun: “Bunu yapmak istemiyorum,” veya “Bu konuda konuşmak istemiyorum.”
- Sınırlarınızı yazılı olarak düşünün: Hangi davranışlara müsaade edeceksiniz, hangilerine etmeyeceksiniz?
- Rol Yapmayı Bırakın: Narsist biri sizi suçluluk duygusuyla kontrol etmeye çalışabilir. Örneğin: “Beni hiç desteklemiyorsun,” dediğinde, buna karşılık kendinizi açıklamak yerine sınırınızı koruyun: “Bunu kabul etmiyorum.”
Pratik Egzersiz:
•Bir hafta boyunca sizi rahatsız eden her narsist davranışı bir deftere not alın. Bu davranışlara verdiğiniz tepkileri analiz edin ve daha iyi sınır koyabileceğiniz yollar geliştirin.
3. Manipülasyonu Tanıyın ve Engelleyin
Manipülasyon Taktikleri:
- Gaslighting: Gerçeklik algınızı sorgulama. Örneğin: “Hiçbir zaman böyle bir şey demedim.”
- Suçlama: Tüm sorunlar için sizi suçlama. Örneğin: “Eğer beni gerçekten sevseydin, bunu yapardın.”
- Övgü ve Eleştiri Döngüsü: Bir gün sizi göklere çıkarır, ertesi gün yerden yere vurur.
Çözüm:
•Gerçekleri not alın: Tartışmaları veya olayları bir yere yazın. Manipülatif söylemleri fark ettiğinizde kendinize güvenin.
•Şu cümleleri kullanabilirsiniz:
- •“Bu senin bakış açın, benim gerçeğim farklı.”
- •“Kendimden şüphe etmem gerekmiyor, olayları net hatırlıyorum.”
4. Duygusal Mesafeyi Koruyun
Duygusal Kontrol:
•Narsistler, sizi duygusal açıdan yormak veya kendi dramalarına çekmek için çaba gösterebilir.
•Sizi öfkelendirmek veya suçlu hissettirmek, onların kontrol taktiklerindendir.
Nasıl Mesafelenirsiniz?
- Duygularınıza odaklanın: “Bu tartışma beni neden bu kadar etkiliyor? Benim kontrolümde olan ne?”
- Kendi ihtiyaçlarınızı belirleyin: İlişkide sizin için önemli olan şey ne? Bunları düşünerek duygusal bağınızı sınırlayın.
•Tartışma gereksiz yere büyüyorsa, “Bunu konuşmaya şu an devam etmek istemiyorum,” diyerek kendinizi geri çekin.
5. Özgüveninizi Güçlendirin
Narsistlerin Özgüvene Etkisi:
•Narsist kişiler sizi küçük görerek veya sürekli eleştirerek özgüveninizi zayıflatmaya çalışabilir.
Uygulamalar:
- Kendi başarılarınızı kutlayın: Günlük olarak küçük başarılarınızı not alın ve kendinize olumlu cümleler söyleyin.
- Kendi değerlerinizi hatırlayın: “Beni tanımlayan onun düşünceleri değil, kendi yaptıklarımdır.”
- Bağımsızlık geliştirin: Hobileriniz, arkadaşlıklarınız ve bireysel hedefleriniz, narsist kişinin etkisini azaltır.
- Özgüven Egzersizi:
•Kendinize her gün üç olumlu özellik yazın ve bunları yüksek sesle tekrarlayın.
6. Destek Alın
Neden Önemlidir?
•Narsist biriyle ilişki, özellikle duygusal olarak yorucu ve yalnızlaştırıcı olabilir.
Destek Kaynakları:
- Arkadaşlar ve aile: Güvendiğiniz insanlarla duygularınızı paylaşın.
- Terapist: Duygusal etkilerle başa çıkmayı öğrenmek ve daha güçlü sınırlar koymak için profesyonel destek alın.
- Destek grupları: Benzer deneyimler yaşayan insanlarla konuşarak yalnız olmadığınızı fark edin.
7. Tartışmadan Kaçının
Sebep:
•Narsistler tartışmaları bir güç savaşı olarak görür ve genellikle kazanmayı hedefler.
Alternatifler:
- Tartışmayı sürdürmek yerine kısa ve öz bir cevap verin: “Bu konuda aynı fikirde değiliz, ama saygı duyarım.”
- Eğer tartışma toksik bir hâl alıyorsa, kendinizi fiziksel olarak ortamdan uzaklaştırın.
8. Gaslighting’e Karşı Dayanıklılık Geliştirin
Gaslighting Nedir?
•Kişinin, sizin gerçeklik algınızı bozarak kendinize olan güveninizi sarsmasıdır.
Nasıl Başa Çıkılır?
- •Gerçeklere güvenin: Yaşadığınız olayları yazılı olarak tutun.
- •Bağımsız bir gözlemci bulun: Güvendiğiniz birine danışarak olayları yeniden değerlendirin.
- •Kendinize şu soruyu sorun: “Bu kişi bana kendi çıkarı için mi böyle davranıyor?”
9. Uzaklaşma Kararını Düşünün
Narsist Kişinin Zararları:
•Sürekli olarak bir narsistin etkisi altında kalmak, uzun vadede psikolojik sağlığınızı olumsuz etkileyebilir.
Eğer Uzaklaşma Mümkün Değilse:
•İletişimi sınırlandırın: Yalnızca gerekli durumlarda konuşun.
•Fiziksel mesafe oluşturun: Mümkünse görüşme sıklığını azaltın.
10. Kendi Ruh Sağlığınızı Koruyun
•Meditasyon, derin nefes alma egzersizleri veya günlük tutma gibi tekniklerle duygusal sağlığınızı destekleyin.
•Narsist biriyle ilişkiyi sürdürmek stresli olabilir; bu nedenle kendinize öncelik verin.
11. Uzun Vadeli Çözüm Planı
•Eğer narsist kişiyle iş, aile veya romantik bir bağınız varsa, bu ilişkinin gelecekte size ne getirdiğini değerlendirin.
•Özgüveninizi ve mutluluğunuzu sürekli baltalayan bir ilişkide kalmak yerine, kendi hayatınıza odaklanmayı seçmek en sağlıklı karar olabilir.
12. Kendi hayallerinize odaklanın
Narsistin sanrılarında kendinizi kaybetmek yerine, kendiniz için istediğiniz şeylere odaklanın. Hayatınızda neleri değiştirmek istiyorsunuz? Hangi becerilerinizi geliştirmek istersiniz? Daha tatmin edici bir yaşam yaratmak için hangi yanılgılardan vazgeçmeniz gerekiyor.
Bir narsistle aranızda sağlıklı sınırlar oluşturmak
Sağlıklı ilişkiler karşılıklı saygı, sevgi, anlayış ve şefkat üzerine kuruludur. Ancak narsistler ilişkilerinde bunları kimseye veremezler. İstekli olmadıkları için değildir, gerçekten yapamadıkları içindir.
Partnerlerini görmez ve duymazlar. Kendi ihtiyaçlarını karşılamak dışında, yaşayan biri olarak tanımazlar. Bu nedenle narsistler düzenli olarak başkalarının sınırlarını ihlal ederler. Dahası, bunu mutlak bir ‘hak’ hissi ile yaparlar.
Narsistler, izinsiz bir eşyanızı almaktan, gizlice kişisel yazışmalarınızı karıştırmaktan, telefon konuşmalarınızı dinlemekten, davet edilmeden gelmekten, fikirlerinizi çalmaktan ve size istemediğiniz görüş ya da önerilerde bulunmaktan daha doğal bir şey olmadığını düşünürler. Ne düşünmeniz ve hissetmeniz gerektiğini bile söyleyebilirler.
Bu sınırsız ihlallerin ne olduklarını bilmek ve tanımak önemlidir, böylece gereksinimlerinize saygı duyulan daha sağlıklı sınırlar oluşturmaya başlayabilirsiniz.
Peki bu sınırları nasıl çizebilirsiniz ?
Bir plan yapmak
Başkalarının sınırlarınızı ihlal etmesine izin vererek uzun zamandır devam eden bir düzeniniz varsa, kontrolü geri almak kolay değildir. Hedeflerinizi ve olası engelleri dikkatlice gözden geçirin.
- -Değiştirmeyi umduğunuz en önemli şeyler nelerdir?
- -Hayatınızdaki narsist kişi ile denediğiniz ve başardığınız her hangi bir değişim geçmişinizde oldu mu? Olmayan ne var?
- -Aranızdaki güç dengesi nedir ve bu, planınızı nasıl etkileyecek? Yeni sınırlarınızı nasıl uygulayacaksınız?
Bu soruları cevaplamak seçeneklerinizi değerlendirmenize ve gerçekçi bir plan geliştirmenize yardımcı olacaktır.
Kararsızlıkla sınır koymayın
Narsist kişinin, yeni sınırlara karşı isyan edeceğine ve sınırlarınızı test edeceğine emin olabilirsiniz, bu yüzden hazırlıklı olun. Çünkü eğer geri çekilirseniz, ciddiye alınmanız gerekmediği mesajını veririsiniz.
İlişkideki diğer değişikliklere hazırlıklı olun
Hayatınızı kendi kontrolünüz altına alma girişimlerinize karşı, narsist kişi kendini tehdit altında hissedecek ve üzülecektir. Bu durumu bertaraf etmek için, ilişkinizin diğer alanlarında taleplerini arttırabilir, sizi cezalandırmak için kendilerini uzaklaştırabilir ya da sizi yeni sınırlarınızı bırakmaya yöneltecek şekilde etkileyebilirler. Kararlı durmak size bağlıdır.
Kişisel Olarak Algılamayın
Kendilerini aşağılık ve utanç duygularından korumak için narsistlerin kendi eksikliklerini, zulümlerini ve hatalarını her zaman inkar etmeleri gerekir. Genellikle, kendi hatalarını başkalarına yansıtarak bunu yaparlar. Hatalı olmadığınız bir şey(ler) ya da sahip olmadığınız olumsuz özelliklerle suçlanmak çok zor ve üzücüdür. Ancak zor da olsa, kişisel olarak algılamayın. Bu sorun sizinle ilgili değildir.
Kim olduğunuz hakkında söylediklerine aldırmayın
Narsisistler gerçeklerle yaşamazlar ve bu diğer insanlara ilişkin görüşleri için de geçerlidir. Aşağılamalarının ve suçlamalarının, kendinize güveninizi baltalamasına izin vermeyin. Hak edilmemiş sorumluluk, suçlama veya eleştiriyi kabul etmeyin. Bu olumsuzluktan, narsist kişi sorumludur.
Bir narsistle tartışmayın
Saldırıya uğradığımızda, kendimizi savunmak ve narsistin yanlış olduğunu ispatlamaya çalışmak doğal tepkilerdir. Ancak ne kadar rasyonel olursanız olun veya haklılığınız ne kadar sağlam temelde olursa olsun önemli değildir, çünkü bir narsistin sizi duyup anlaması olası değildir. Bu yüzden, bir konuyu onunla tartışmak, durumu çok tatsız bir hale getirebilir. Nefesinizi boşa harcamayın. Narsiste, sadece değerlendirmelerine katılmadığınızı söyleyin ve hayatınıza devam edin.
Sağlıklı ilişkilerin neye benzediğini ve nasıl hissettirdiğini öğrenin
Eğer narsistik bir aileden geliyorsanız, sağlıklı bir al-ver ilişkisinin ne olduğu konusunda çok iyi bir fikre sahip olmayabilirsiniz. ‘Narsistik işlev bozukluğu’ kalıbı tanıdık gelip kendinizi rahat hissetmenize sebep olabilir. Ancak, durum ne kadar tanıdıksa o kadar daha kötü hissettirdiğini kendinize hatırlatın.
Öte yandan, sağlıklı bir ilişkide, ‘kendiniz’ olmanıza saygı duyulduğunu, anlaşılmış ve özgür hissedeceğinizi hatırlayın.
Kim olduğunuzu size dürüstçe yansıtan insanlarla zaman geçirin
Bakış açınızı korumak ve narsistin çarpıklıklarına alışmaktan kaçınmak için, sizi gerçekten tanıyan insanlarla zaman geçirmek ve düşüncelerinizi ve duygularınızı doğrulamak önemlidir.
Narsistin yörüngesinin dışında yeni arkadaşlar edinin
Bazı narsistler, insanları daha iyi kontrol edebilmek için onları yaşamlarında tecrit ederler. Eğer siz de bu durumdaysanız, dostluklarınızı yeniden inşa etmeniz veya yeni ilişkiler geliştirmeniz için zaman harcamanız gerekecektir.
Çalışın, gönüllülük ve hobilerde anlam ve amaç arayın
Kendinizi iyi hissetmek için bir narsistten medet ummak yerine, yeteneklerinizi kullanabileceğiniz ve katkıda bulunabileceğiniz anlamlı faaliyetlerde bulunun.
Özet
Narsist biriyle başa çıkmanın anahtarı, kendinize odaklanmak, sınırlarınızı korumak ve manipülasyona karşı dirençli olmaktır. Eğer bu süreç zorlayıcı hale gelirse, mutlaka bir terapistten destek almayı ihmal etmeyin. Bu tür bir ilişkiyi sağlıklı bir şekilde yönetmek için profesyonel yardım, duygusal dayanıklılığınızı artırabilir ve daha iyi bir yaşam kalitesi sunabilir.