Her insan farklı kişilik özellikleri taşır. Ancak bazı özellikler sizi ya da çevrenizi rahatsız ediyorsa, kişiliğinizle ilgili bir bozukluk olabilir. Derin olarak yerleşmiş olan, sosyal kalıplara uymayan, yaygın, ısrarlı, uyumsuz davranış örüntüsü görülür.
Kişilik problemi olan insanların suç işleme, intihar etme, kaza geçirme ve hastanelerin aciline gitme ihtimalleri normal insanlardan daha yüksektir. En sık rastlanan kişilik bozuklukları: Histrionik, Borderline, Obsesif-kompulsif, Pasif-Agresif ve Antisosyal kişilik bozukluklarıdır.
Çekingen Kişilik Bozukluğu
- Kendisiyle ilgili temel inancı; İstenilmeyen biriyim
- Diğerleriyle ilgili temel inancı; İnsanlar beni reddeder
- Sayıltıları; İnsanlar gerçek beni bilseler, beni reddederler. Bu yüzden belli bir maskeyi takarsam beni kabul ederler
- İnsanlarla ilişki kurarken izlediği davranışsal yöntem; Yakınlıktan kaçınmalıyım
Bağımlı Kişilik Bozukluğu
- Kendisiyle ilgili temel inancı; Çaresiz biriyim. Diğerleri güçlüdür, benim korunmaya ihtiyacım var .
- Sayıltıları; Kendime dayanırsam başarısız olurum, var olmak için diğer insanlara muhtacım
- İnsanlarla ilişki kurarken izlediği davranışsal yöntem; Diğer insanlara sırtımı dayamalıyım
Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu
- Kendisiyle ilgili temel inancı; Kontrolsüz biriyim
- Diğerleriyle ilgili temel inancı; Diğerleri sorumsuzdur
- Sayıltıları; Her şeyi tam olarak kontrol etmezsem, her şey yıkılabilir. Eğer kesin kurallarım ve planım olursa, işler yolunda gider
- İnsanlarla ilişki kurarken izlediği davranışsal yöntem; Sıkı bir şekilde insanları ve çevremi kontrol etmeliyim
Paranoid Kişilik Bozukluğu
- Kendisiyle ilgili temel inancı; Zarar görebilirim, dikkatli olmalıyım
- Diğerleriyle ilgili temel inancı; Diğer insanlar kötü ve art niyetlidir
- Sayıltıları; Diğer insanlara güvenirsem zarar görebilirim, eğer sürekli tetikte olursam, kendimi koruyabilirim
- İnsanlarla ilişki kurarken izlediği davranışsal yöntem; Aşırı kukucu olmalıyım
Antisosyal Kişilik Bozukluğu
- Kendisiyle ilgili temel inancı; Herkes bana zarar verebilir
- Diğerleriyle ilgili temel inancı; Diğer insanlar beni sömürebilir
- Sayıltıları; İlk ben harekete geçmezsem zarar görebilirim, ilk ben istismar edersem en üstün ben olurum
- İnsanlarla ilişki kurarken izlediği davranışsal yöntem; Diğerlerini istismar etmeliyim
Narsistik Kişilik Bozukluğu
- Kendisiyle ilgili temel inancı; Çok aşağıyım ve değersizim(çevreye gösterdiği davranış: ben üstünüm)
- Diğerleriyle ilgili temel inancı; Diğer insanlar üstündür (çevreye gösterdiği davranış: diğerleri aşağıdadır)
- Sayıltıları; Eğer bana özel bir şekilde davranılmıyorsa, bunun anlamı diğerlerinin beni aşağılamasıdır. Eğer hedefime ulaşırsam, bu benim özel olduğumu gösterir
- İnsanlarla ilişki kurarken izlediği davranışsal yöntem; Herkesten özel muamaele beklemeliyim
Histriyonik Kişilik Bozukluğu
- Kendisiyle ilgili temel inancı; Ben bir hiçim
- Diğerleriyle ilgili temel inancı; Diğer insanlar kişi olarak bana değer vermezler
- Sayıltıları; Eğer başkalarını eğlendirmezsem beni cazip bulmazlar. Eğer dramatik olursam başkalarından ilgi ve kabul görürüm
- İnsanlarla ilişki kurarken izlediği davranışsal yöntemİ; İnsanların ilgisini çek ve onları eğlendir
Şizoid Kişilik Bozukluğu
- Kendisiyle ilgili temel inancı; Uyumsuz birisiyim, yalnızım
- Diğerleriyle ilgili temel inancı; Diğer insanların bana verebilecekleri hiçbir şey yok
- Sayıltıları; İlişki kurmaya çalışırsam işe yaramaz, diğerlerinden uzak durursam daha rahat ederim
- İnsanlarla ilişki kurarken izlediği davranışsal yöntem; Diğerlerinden uzaklaş
Şizotipal Kişilik Bozukluğu
- Kendisiyle ilgili temel inancı; Kusurlu ve eksik birisiyim
- Diğerleriyle ilgili temel inancı; Diğer insanlar tehlikelidir
- Sayıltıları; Eğer başkalarının benim hakkımda olumsuz olduğunu hissedersem, bu doğrudur. Diğerlerine karşı uyanık olursam gerçek niyetlerini bulabilirim
- İnsanlarla ilişki kurarken izlediği davranışsal yöntem; Diğerlerini saklı ve gizli niyetleri olabileceğini unutma
Borderline Kişilik Bozukluğu
- Kendisiyle ilgili temel inancı ; Kusurlu, eksik çaresiz, kötü biriyim, zarar görebilirim
- Diğerleriyle ilgili temel inancı; Diğer insanlar beni terk ederler, insanlara güvenilmez
- Sayıltıları; Eğer kendime dayanırsam varlığımı devam ettiremem. Güvenirsem terk edilirim. Eğer diğerlerine dayanırsam varlığımı devam ettiririm, ama eninde sonunda terkedilirim
- İnsanlarla ilişki kurarken izlediği davranışsal yöntem; Aşırı davranışlar arasında git gel
Tedavide bütüncül psikoterapi kullanılır. Bireysel psikoterapi, grup terapisi yada aile terapisi ihtiyaca göre kullanılır. Psikoterapi genelde soruna yol açan bilinçaltındaki çatışmaları ortaya çıkarmaya çalışır. Ayrıca davranışlarının başkaları üzerindeki etkilerini görmelerini sağlamaya ve semptomları yok etmeye çalışır. Bazı durumlarda bilinçaltında yatan nedenlere inilmez, kişinin hızlı ve çabuk bir şekilde sorunlarını aşabilmesine yoğunlaşılır. Zaman zaman ilaç tedavisi eklenmesi gerekebilir.